Unsurun Adı:
Sabantoy Şenlikleri
Unsurun Bilinen Diğer Adları:
Saban Tuy
Unsuru Uygulanan Grup, Topluluk ve Kişiler:
Eskişehir ili ve civarındaki Tatar köylerinde yaşayan Kırım Türkleri ve bunların kurdukları dernekler tarafından gerçekleştirilmektedir.
Unsurun Kısa Tanımı:
Tabiatın canlılığını, dinamizmini kaybettiği kış aylarında, doğal olarak insanlar da bağ - bahçe, tarla - ziraat işlerinden uzak kalmakta, adeta onlarda kış uykusuna yatmaktadırlar.
Baharın gelişi ile tabiatın tekrar canlanması gibi, insanların içine de neşe, sevinç, enerji dolmaktadır. İşte bu haleti ruhiye ile Kırım Türkleri de kışın uyuşukluğundan, ataletinden sıyrılıp tepreçmekte, silkinmekte bunu da toplum olarak en güzel “Tepreç”
olayı ile ifade etmektedirler.
Tepreç eski yıllarda birkaç köyün katılımıyla yapılan sınırlı, yerel bir olay iken, günümüzde; toplumun ziraatten sanayiye kayması, değişen dünya koşulları ve ulaşım imkânlarınında artması ile şehirler arası katılımın sağlandığı, çok geniş kapsamlı bir etkinlik haline dönüşmüştür. Doğal olarak "Tepreç"in mahiyeti de değişmiştir.
Türkiye’de Kırım Türklerinin bulunduğu bir çok yerde yapılan Tepreç organizasyonla-rının katılımı yüksek olanlarından birisi olan Eskişehir "Tepreç"ine 15-20 bin civarın-da Kırım Türk'ü katılmaktadır.
Günün yoğun çalışma temposundan bunalan insanların, birbirinden uzak kalan dostların hiç olmazsa senede bir kez bir araya gelip adeta bir bayram havası içinde eğlenmelerine, neşeli bir gün geçirmelerine imkân sağlanması açısından "Tepreç" olumlu sosyal bir olaydır.
Tepreç etkinlikleri çerçevesinde düzenlenen profesyonel v eya amatör ansamblların, halk dansları ekiplerinin gösterileri, gençler arasında yapılan "Tatar güreşi" amatör yarışmaları, apakaylar (hanımlar) arasında yapılan "Tatar Aşları Yarışmaları" v.s. folklorik etkinlik Kırım Türk kültürünün tanıtılması ve sonraki kuşaklara aktarılması yönünden özgün ve etkin bir kültür olayıdır.
Unsurun Coğrafi Dağılımı:
Yurtiçi ve yurtdışında yaşayan Kırım Türkleri baharın gelişini kutlamaya daima özen gösterirler. 1986 yılında Türkiye ve yurtdışında bulunan Kırım Kültürü ile ilgili derneklerin büyük bir kısmının onayları ile Eskişehir ili Sivrihisar ilçesi Karakaya Köyünde Haziranın ikinci haftasında genel bir Tepreş organizasyonunun yapılması kararlaştırılmış olup, bugün için geleneksel hale gelmiştir. Bu tarih ve yer, tüm Kırım Kültür Derneklerince bilinmektedir.
Unsurun Korunmasına Yönelik Olarak Önerilen Koruma Önlemleri
- Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma derneklerinin yıllık faaliyet programlarında yer alması.
- Kırım Tatar kültürünü tanıtarak Tatarların çevresinde yaşayan insanların da “Tepreş” hakkında bilgi sahibi olmalarının sağlanması.
- Kırım Tatar halk oyunlarını, şarkılarını ve gelenek göreneklerini orijinalinden bir şey kaybetmeden muhafaza edilmesi ve yeni nesile aktarılması.
Konu ile ilgili ilde bulunan kurum/kuruluşlar (üniversitelerin ilgili bölümleri, araştırma merkezi, enstitü, sivil toplum kuruluşları)
-Eskişehir Kırım Türkleri Kültür Yardımlaşma ve Spor Kulübü Derneği
-Eskişehir Kırım Halkbilim Araştırma Gençlik ve Spor Kulübü Derneği
-Kırım Gelişim Vakfı
-Eskişehir’deki diğer Kültür ve Folklor Kuruluşları
-Üniversitelerin Türk Dili ve Tarih Bölümleri, Sürekli Eğitim Merkezleri
Unsur ile ilgili bugüne kadar ilde yapılmış faaliyetler
1972 yılında kurulan Kırım Kültür Yardımlaşma Derneği tarafından organize şekilde çeşitli yerlerde yapılmaya başlanan Tepreş Şenlikleri, 1986 yılından itibaren Karakaya Köyünde düzenlenmektedir.
Unsur ile ilgili elde bulunan yayınların listesi
BEKTÖRE, Yalkın
Tepreş
Eskişehir Kırım Folklor Derneği Yayınları – 1990
A.Yavuz KILIÇ – Çiğdem KARA - İbrahim Ali İLERİ -
Canan İLERİ – Sakine ÇELİK ÖZTÜRK
“Bir Ağız Ekmek” Eskişehir Geleneksel Yemek Kültürü II sf.410-411
T.C.Anadolu Üniversitesi Yayınları No.1147
Halkbilim Araştırmaları merkezi Yayınları No.2
EKEM, Prof. Dr. Naci
Şın (Çın)
Uluslararası Tatar Türkçesi Bilgi Şöleni (12-14 Ekim 2009)
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları
Kırım Postası
Eskişehir Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayın Organı
Eylül 1999
Haziran 2000
Eylül 2000
Haziran 2001
Eylül-Aralık 2001
Aralık 2002
Temmuz 2003
Haziran 2004
Ekim 2005
Eylül 2006
Ekim 2008
Mayıs 2009